Elektromagnetische straling

Bij elektromagnetische straling denken veel mensen aan radioactiviteit en andere onzichtbare bedreigingen. Maar straling komt overal om ons heen voor en heeft niet altijd met radioactiviteit te maken. Sommige straling is zelfs onmisbaar voor het leven op aarde, zoals zonlicht.

Natuurlijke vormen van straling zijn kosmische straling en UV-straling van de zon. Maar ook gammastraling , röntgenstraling , ultraviolet , zichtbaar, en infrarood licht, radiostraling zijn natuurlijke vormen van straling. Voor speciale toepassingen wordt elektromagnetische straling kunstmatig opgewekt, zoals in zonnebanken, magnetrons en mobiele telefoons.

Elektromagnetische straling en velden ontstaan ook als bijproduct. Dat gebeurt als je elektrische apparaten gebruikt, en tijdens het transport van elektriciteit door hoogspanningskabels. Of straling en elektromagnetische velden gevaarlijk zijn, hangt af van de soort, de sterkte en hoe lang iemand ermee in contact staat. Het bijzondere van elektromagnetische straling is dat er geen medium nodig is waarin de golven zich voortbewegen.

Elektromagnetische straling kan zich prima door een "lege" ruimte bewegen

In tegenstelling tot geluid bijvoorbeeld, dat zich niet in een vacuüm kan voortplanten, kan elektromagnetische straling zich prima door een "lege" ruimte bewegen. Mensen met elektrohypersensitiviteit (EHS) schrijven allerlei gezondheidsklachten toe aan elektromagnetische straling: oorsuizen, hoofdpijn, duizeligheid en depressies bijvoorbeeld. Stralingsvrij leven is de enige manier om van deze klachten af te komen, dus ver weg van telefoons, wifi, magnetrons en hoogspanningsmasten.

Hoe ontstaat elektromagnetische straling?

Een elektrische golf ontstaat door de aanwezigheid van elektrische lading. Zo is er rond elk stopcontact elektrische lading aanwezig. Een magnetische golf ontstaat als de elektrische lading beweegt. Bijvoorbeeld door het aanzetten van een apparaat waarvan de stekker in het stopcontact zit. Dit kennen we als stroom. Als de elektrische en magnetische velden aan elkaar gekoppeld zijn, spreken we over 'elektromagnetische velden'.

Een elektrische golf die in beweging is, veroorzaakt altijd een magnetische golf en omgekeerd. Door de wisselwerking tussen deze golven ontstaat er elektromagnetische straling ook wel elektromagnetische velden genoemd.

Zijn Elektromagnetische velden gevaarlijk?

Antennes, hoogspanningslijnen, mobiele telefoons en elektrische apparaten zorgen voor elektromagnetische velden. Sterke elektromagnetische velden kunnen lichamelijke klachten veroorzaken. Daarom is het belangrijk om zorgvuldig om te gaan met bronnen van sterke elektromagnetische velden. Deze bronnen zijn bijvoorbeeld hoogspanningslijnen, antennes en MRI-scans in ziekenhuizen (bron Rijksoverheid).

Lichamelijke klachten door sterke elektromagnetische velden

Om de gevaren tijdens het werken te onderkennen is de gids ‘ Elektromagnetische velden in arbeidssituaties ' opgesteld. Deze is in eerste instantie bedoeld voor werkgevers die willen bepalen of er voor hun werknemers risico's van elektromagnetische velden in de werkomgeving kunnen zijn. Daarnaast kan deze gids nuttig zijn voor geïnteresseerde werknemers en voor preventiemedewerkers en arbodeskundigen, zoals arbeidshygiënisten, veiligheidsdeskundigen en bedrijfsartsen.

De gids geeft een beknopte uitleg over de aard en de risico's van elektromagnetische velden, de inpassing van de risicobeoordeling en maatregelen in de Nederlandse wet- en regelgeving en een overzicht van de werkomgevingen waarin relatief sterke elektromagnetische velden kunnen voorkomen.

Blootstellingslimieten

Elektromagnetische velden kunnen dus gevolgen hebben voor de gezondheid. De mate waarin en manier waarop is afhankelijk van de frequentie en de veldsterkte. Als de velden sterk genoeg zijn, ontstaan elektrische stroompjes die tintelingen of pijn kunnen veroorzaken, of neemt het lichaam energie op waardoor het opwarmt.

Een te sterke stijging van de lichaamstemperatuur kan leiden tot schadelijke gezondheidseffecten. Elektromagnetische velden die zwakker zijn dan de wettelijke blootstellingslimieten hebben deze effecten  niet en er is ook geen bewijs dat deze lage veldsterkte op lange termijn tot gezondheidsschade leidt.

Zodra de blootstelling ophoudt, houden de effecten ook op. Wel kunnen elektromagnetische velden ook onder deze blootstellingslimieten gevolgen hebben voor de gezondheid en veiligheid van werknemers met een verhoogd risico. Dit geldt bijvoorbeeld voor werknemers met een medisch hulpmiddel zoals een pacemaker.

Risicoberoepen

Sterke elektromagnetische velden zijn onder andere te vinden binnen hoogspanningsstations en transformatorhuisjes, of in de buurt van zendinstallaties en bepaalde ziekenhuisapparatuur zoals een MRI-scanner. Ook bij elektrisch lassen en industriële verwarmingstechnieken heeft men te maken met sterke elektromagnetische velden. Werknemers die met deze bronnen werken kunnen gezondheidsschade ondervinden als niet de juiste maatregelen worden getroffen. Het gaat bijvoorbeeld om elektromonteurs, lassers en medisch personeel.

Toepassingen van elektromagnetische straling

Elektromagnetische straling wordt in verschillende apparaten gebruikt. Je komt het in het dagelijks leven regelmatig tegen. Denk bijvoorbeeld aan de microgolven van een magnetron, de radiogolven van de radio en mobiele telefoons, of aan elektromagnetische velden van grotere apparaten. Ook wordt elektromagnetische straling in ziekenhuizen gebruikt, voor bijvoorbeeld het maken van röntgenfoto's.

De komst van spaarlampen en LED verlichting bracht veel meer elektromagnetische straling in het kantoor en in de woonkamer dan voorheen met de gloeilamp. De elektronische voorschakel-apparaten die zowel bij spaarlampen en Led-lampen nodig zijn met name de veroorzakers van deze straling. Gelukkig letten de betere fabrikanten beter op deze nadelige gevolgen waardoor de elektromagnetische straling de laatste jaren wel verminderd en dus minder schadelijk is voor je gezondheid.