Is led verlichting schadelijk voor je gezondheid?

07 september 2020

Led verlichting is niet meer weg te denken uit ons dagelijks leven thuis en op kantoor. Het schap in de winkel met gloeilampen en spaarlampen maakt steeds meer plaats voor Led verlichting. Het voordeel is dat een Led-lamp veel minder energie verbruikt, en dat is beter voor het milieu en je energierekening. Maar is LED verlichting eigenlijk schadelijk voor je gezondheid?

In deze blog behandelen wij achtereenvolgens de voor- en nadelen van gloeilampen, spaarlampen en de led-lamp en de impact van verlichting op je gezondheid.

Gloeilampen en je gezondheid

Gloeilampen zijn vanaf de 19e eeuw ontwikkeld. In feite bestaat de lamp uit een zuurstofarme glazenbol met daarin een gloeidraad waardoor een elektrische stroom loopt. Over het algemeen kennen gloeilampen heel weinig risico’s of gevaren. Ze zijn echter bijzonder inefficiënt omdat 95% van de elektrische energie verloren gaat in warmte. Hierdoor gebruikt een gloeilamp in verhouding veel energie, en daarmee dus indirect nadelige gevolgen voor je gezondheid.

Een halogeenlamp is een speciale gloeilamp. Dit is een ballon gevuld met ‘inert gas’ onder hoge druk. Men heeft een kleine hoeveelheid ‘halogeen’ (broom of jodium) toegevoegd. Een halogeenlamp heeft een iets hoger rendement en een langere levensduur dan de gloeilamp. Maar veel minder dan de led-lamp.

Een halogeenlamp is een speciale gloeilamp

Gloeilampen en halogeenlampen geven nauwelijks elektromagnetische straling. Het nadeel van een halogeenlamp is wel dat de meeste lampen een dimmer of een trafo hebben. Een trafo is een transformator die de spanning van 230V omzet naar een lager spanning van bijvoorbeeld 12V.

Spaarlampen en je gezondheid

Spaarlampen zijn eind jaren 80 op de markt gekomen en al snel verving men gloeilampen door spaarlampen. Een spaarlamp is in feite een opgevouwen TL-buis waarbij de stroom door een buis gaat die is gevuld met kwikdamp, kwik is een giftige stof. Er komt energie vrij in de vorm van ultraviolette straling. Deze straling is onzichtbaar, maar door een laagje poeder op de buitenkant wordt deze zichtbaar als warm-wit licht.

Spaarlampen lijken veilig voor je gezondheid, maar geven net als led-lampen, elektromagnetische straling af die op korte afstand kan leiden tot problemen met gezondheid. Een ander, groter probleem is de hoeveelheid kwik die spaarlampen bevatten, als een spaarlamp stuk gaat kan de giftige damp wekenlang blijven hangen.

Een spaarlamp heeft een elektronisch voorschakelapparaat nodig om de benodigde energie op te wekken. Dit voorschakelapparaat gaat nogal eens kapot, en komt dan bij het afval terecht, en daarmee dus ook indirecte gevolgen voor je gezondheid.

Een voordeel van de spaarlamp ten opzichte van de gloeilamp is het gunstige vermogen en energieverbruik. De lamp geeft drie tot vier keer meer licht per watt. Een standaard gloeilamp van 40W kun je vervangen door een spaarlamp van 9W of 13W. Dit is dus een indirect positief effect op je gezondheid.

Led-lampen en je gezondheid

De afkorting LED staat voor Licht Emitterende Diodes. Diodes zijn elektronische componenten en zetten momenteel 50% van de opgenomen energie om in zichtbaar licht. Dit is in vergelijking met een gloeilamp (5%) en een spaarlamp (35) een behoorlijke rendementsverbetering. De verwachting is dat het rendement de komende jaren nog steeds beter wordt.

Een led-lamp gaat ongeveer 50.000 branduren mee gaan, 50x meer dan een gloeilamp. Ook kan een led-lamp binnen een seconde inschakelen, veel sneller dan bij een spaarlamp waar dit 10-15 seconden duurt.

De lichtopbrengst van led-lampen loop sterk terug bij hoge temperaturen

Een nadeel van de led-lampen is dat de lichtopbrengst sterk terug loopt bij hogere temperaturen. Doordat de lamp nog altijd 50% in warmte omzet, moet deze warmte worden afgevoerd. Vaak zijn de lampen uitgevoerd met een groot koellichaam of een ventilator om de warmte geforceerd af te voeren.

Een ander nadeel is de lichtkleur. In het begin was deze blauw-achtig en werd als onprettig en koud ervaren. Maar tegenwoordig zijn de lampen van de betere merken sterk verbeterd en zijn er verschillende kleurtemperaturen te koop. Ook is het zogenaamde stroboscopisch effect een nadeel: de lampen knipperen op de frequentie van het lichtnet (50Hz).

Tegenwoordig is er led verlichting te koop die niet alleen het hele kleurenspectrum aankan, maar ook kan dimmen. Met deze verlichting kun je bijvoorbeeld dag en nachtritme creëren. Uit onderzoek is al gebleken dat dit een positief effect heeft op je gezondheid. Er zijn al systemen te koop met een speciaal ontwikkelde app om het dag en nachtritme na te bootsen.

Led verlichting als bron voor je gezondheid

Tegenwoordig brengen wij 90% van onze tijd binnen door. De belangrijkste natuurlijke lichtbron zijn de zon en het daglicht. Dit zijn lichtbronnen die wij niet kunnen beïnvloeden. Via de ramen op het noorden komt bijvoorbeeld blauw licht binnen, en via de ramen op het zuiden komt de zon met warm, rood licht binnen. Licht draagt bij aan ons welzijn.

Overdag is er helder wit-blauw daglicht en dit zorgt voor een onderdrukking van de slaaphormonen en de productie van stofjes die een verhoogde activiteit stimuleren. In de loop van de middag verandert het wit-blauwe daglicht naar rood daglicht, dit geeft een moe en ontspannen gevoel. We krijgen minder helder daglicht binnen en dit is beter voor onze gezondheid.

Biodynamische verlichting

Door meer variatie aan te brengen in je verlichting kun je de natuurlijk cyclus nabootsen. Met Led verlichting is dit prima te doen. Je kunt dimmen en de kleuren in de loop van de dag aanpassen. Maar ook de combinatie met daglicht en kunstlicht heeft een gunstig effect op je gezondheid. Men noemt dit biodynamische verlichting.

Een tekort aan daglicht kan concentratieproblemen geven

Veel mensen verblijven in gebouwen met weinig tot geen daglichttoetreding. Voldoende daglichttoetreding in gebouwen en goede verlichting draagt dus aanzienlijk bij aan een goede gezondheid. Een tekort aan daglicht kan concentratieproblemen geven, een verminderde alertheid, slaapproblemen en verhoging van de kans op het optreden van ‘de winterdepressie‘.

Optimale verlichting heb je nodig om werk te kunnen doen, maar het moet geen discomfort of hinder geven en zeker geen aanleiding zijn tot het krijgen van hoofd- of oogpijn.

Ook in de zorg zijn goede resultaten bereikt. Biodynamische verlichting in verzorgingshuizen leiden tot betere nachtrust en een betere stemming van bewoners. Bovendien leidde dit tot een verbetering van het cognitief denkvermogen.

Niet alleen in de zorg, maar ook thuis en op kantoor kan het leven gezonder worden met de juiste verlichting. En dit is voor iedereen anders. Ieder mens heeft andere behoeften, taken, wensen en verschillende momenten gedurende de dag licht nodig. Het kan ons blij, alert, gelukkig productief en zelfs gezond maken.

Conclusie

De verlichting als bron voor je gezondheid geldt niet alleen voor de mens, maar ook dieren en planten hebben baad bij een goede verlichting. Slechte verlichting kan je ziek maken.

Led-lampen veroorzaken evenals spaarlampen, verontreinigingen op het stroomnetwerk en bovendien is de samenstelling van het licht anders.

De gloeilamp staat met stip op nummer 1

De gloeilamp blijft onbetwist als meest veilige variant en komt op de eerste plaats als het om veilige verlichting gaat.

Een goede tweede plaats is voor led verlichting. De ontwikkelingen op het gebied van het kleurenspectrum en stralingsveiligheid gaan zeer snel en het is een kwestie van tijd voordat de led-lamp de gloeilamp inhaalt.

Met moderne biodynamische led verlichting kun je steeds beter de natuurlijke cyclus met daglicht evenaren. Alhoewel echt daglicht nog altijd beter is, zien we dat biodynamische verlichting bij kan dragen aan de gezondheid.

Wij vinden het superleuk als je je reactie wilt achterlaten. Klik op de reactieknop onderaan deze pagina. Alvast bedankt.